1. Oorsprong van Lean Thinking
In 1990 reisden James Womack en Daniel Jones de wereld rond met hun boek The Machine That Changed the World.
Ze beschreven hoe Toyota met het Toyota Production System een revolutie veroorzaakte in productiviteit en kwaliteit.
De essentie van hun aanpak noemden ze Lean Production — later bekend als Lean Thinking.
2. Lean Thinking vs. Muda
Wat betekent ‘Muda’ precies?
‘Muda’ (無駄) is Japans voor verspilling: alle activiteiten die geen waarde toevoegen voor de klant.
Lean Thinking richt zich op het elimineren van Muda en het versnellen van waardetoevoegende stappen.
Kortom: Lean Thinking draait om snelheid creëren door alles te schrappen wat geen waarde toevoegt.
3. Wat zijn de 7 verspillingen in Lean Thinking?
-
Transport – onnodige verplaatsing van materialen of documenten.
-
Voorraad – te veel producten of onafgewerkte dossiers.
-
Beweging – inefficiënte handelingen of het zoeken naar informatie.
-
Wachttijd – stilstand door goedkeuringen of ontbrekende input.
-
Overprocessing – meer werk dan nodig, bijvoorbeeld dubbele controles.
-
Overproductie – meer produceren dan gevraagd wordt.
-
Defecten – fouten die hersteld moeten worden.
Voorbeelden in een dienstverlenende organisatie
In de dienstensector zijn verspillingen minder zichtbaar.
Voorraad kan een stapel onafgewerkte offertes zijn, wachttijd een goedkeuringsprocedure die dagen duurt, en defecten klachten over foutieve facturen.
Uit onderzoek blijkt dat tot 80 % van de operationele kosten in de dienstverlening voortkomt uit verspilling.
4. De 5 stappen van Womack & Jones
Stap 1 – Identificeer waarde
Bepaal wat de klant écht waardevol vindt.
In een ziekenhuis kan dat een snelle diagnose zijn; in een verzekeraar correcte en transparante communicatie.
Stap 2 – Maak een Value Stream Map
Breng alle stappen van het proces visueel in kaart. Zo worden wachttijden en onnodige stappen zichtbaar.
Stap 3 – Creëer Flow
Zorg dat taken zonder onderbrekingen door het proces stromen.
Voorbeeld: een HR-afdeling automatiseert de goedkeuring van contracten, waardoor de doorlooptijd daalt van vijf naar één dag.
Stap 4 – Creëer Pull
Produceer alleen wanneer er vraag is. Dit voorkomt overproductie en verhoogt flexibiliteit.
Stap 5 – Streef naar perfectie
Lean is nooit “af”. Continue verbetering (Kaizen) zorgt voor duurzame optimalisatie.
5. Lean Thinking in de dienstverlening
Hoewel Lean zijn oorsprong heeft in de industrie, is het even waardevol in kantoren en diensten.
Wachtrijen bij loketten, foutieve facturen of e-mailoverload zijn allemaal vormen van verspilling die de dienstverlening vertragen.
6. Tools & technieken binnen Lean
-
5S-methode – orde en netheid op de werkplek.
-
Kaizen – continu verbeteren in kleine stappen.
-
Kanban – visueel planningsbord voor pull-productie.
-
SMED – snelle omsteltijdreductie (Single Minute Exchange of Die).
-
Poka Yoke – foutpreventie door slimme inrichting.
-
Andon-koord – signaal bij problemen aan de productielijn.
-
Value Stream Mapping – procesvisualisatie om verspilling te detecteren.
Lees ook: Kaizen | Meer over 5S-methode
7. Lean 4.0 en digitale transformatie
Lean evolueert mee met Industry 4.0.
Digitale hulpmiddelen zoals procesmining, IoT-sensoren en RPA (Robotic Process Automation) maken verspilling sneller zichtbaar en makkelijker te elimineren.
Voorbeeld: een verzekeraar gebruikt AI-analyse om knelpunten in het claimproces te detecteren, waardoor de doorlooptijd met 40 % daalt.
8. Meet & monitor: belangrijke KPI’s binnen Lean
-
Lead time – tijd tussen klantvraag en levering.
-
Cycle time – effectieve verwerkingstijd.
-
First Time Right – percentage foutloze handelingen.
-
Buffervoorraad – hoeveelheid niet-nodige voorraad in het proces.
Gebruik dashboards om deze indicatoren te volgen en verbeteringen te visualiseren.
9. Veelgestelde misvattingen over Lean
-
“Lean gaat alleen over kostenbesparing.” Fout – Lean draait om waardecreatie voor de klant.
-
“Lean werkt niet in diensten.” Integendeel – de meeste verspillingen komen voor in informatie-intensieve processen.
-
“Lean is een eenmalig project.” Nee – het is een cultuur van continu verbeteren.
10. Lean Practitioner-opleiding
In de Lean Practitioner-opleiding leer je stap-voor-stap de vijf principes van Womack & Jones toepassen.
Tijdens de opleiding optimaliseer je een simulatieproces en werk je aan een praktijkopdracht binnen je eigen organisatie.
➡ Lees meer over de Lean Practitioner-opleiding op onze website.
11. Bronnen & referenties
-
Womack, J.P. & Jones, D.T. (1996). Lean Thinking. Simon & Schuster.
-
Krafcik, J. (1988). “Triumph of the Lean Production System.” Sloan Management Review.
-
Ohno, T. (1988). The Toyota Production System: Beyond Large-Scale Production. Productivity Press.
-
Lean in Services, Harvard Business Review (2022).